7 Eylül 2012 Cuma

2000li Yıllarda Şike ve Cezaları

Twitter’dan doktorumuz Emre Baykan’la (@ebaykan_TS) dün akşam yaptığımız bir istişare sonrası 2000li yıllarda özellikle Avrupa’da yaşanan şike skandalları ve UEFA’nın da yönlendirmesiyle federasyonların verdiği cezaları toparlayayım dedim. Basit bir liste çıkarma niyetindeydim fakat biraz ayrıntılara boğdum yine, kusuruma bakmayın. Şike üzerine yazılmış birçok kitap ve makale var; buralardan da daha fazla maç ve lig bulunabilir. Ben şimdilik hazırladığım bu listeyi, sizlerin de katkısıyla uzatmayı düşünüyorum.

Başlayalım…

İlk izleri 1890lı yıllara kadar dayanan şike, bundan 100 yıl kadar sonra 90lı yıllarda Avrupa’da ve dünyada birçok yerde futbolu sarsmaya devam etti. Bunlardan en çok hatırlananı 1992-93’te Fransa ligi şampiyonu olan Marsilya’nın şikeden suçlu bulununca hem kupasını kaybetmesi, hem de ikinci lige düşürülmesiydi. Yine aynı sezon İtalya’da da Inter ile Brescia arasında oynanan ve 1-1 tamamlanan maç olay olmuş; Inter’in şampiyonluk, Brescia’nın ise kümede kalmak için skorda anlaştığı iddialarıyla İtalya çalkalanmıştı. O dönemler ve tabii daha öncesinde şikenin takibi ve kanıtlanması çok daha zor olduğundan iddiaların ispatlanması konusunda sıkıntılar söz konusuydu. Fakat 2000li yıllarda işin rengi değişti…

Romanya ile başlayalım. 2002 yılında şike yaptıkları gerekçesiyle Dinamo Bükreş ve Ceahlaul Piatra Neamt kulüpleri puan silme ve para cezalarına çarptırılmış, iki takımın bazı futbolcuları da çeşitli yıllarda men cezası almıştı. 

Son 10 yılda şike konusunda en sık aralıklarla operasyon yapılan ve ağır cezaların verildiği ülkelerden biri de Polonya’ydı. 2003 yılında birinci ligde kalmak için oynanan play-off maçlarında, kendi oyuncularının şike yaptığını iddia ederek federasyona başvuran Swit Nowy Dwor Mazowiecki kulübünün sponsoru ve aynı zamanda başkanı Wojciech Szymanski sayesinde ciddi bir şike skandalı ortaya çıkarılmıştı. Tam da Szymanski’nin iddia ettiği gibi 6 Swit oyuncusunun 50 bin euro karşılığında maçı Garbarnia Jaworzno’ya sattığı belirlenmiş ve neticesinde ligde kalan Swit olmuştu. Tabii altı oyuncu da ömür boyu futboldan men edilerek… Jaworzno ise bir sonraki sezona ikinci ligde ve eksi 10 puanla başlamıştı. Szymanski'nin 2004 yılında Swit'ten elini eteğini çektiğini ve Widzew Lodz'a 2007 yılında sponsorluk yaptığını da belirtelim. Fakat aşağıda da okuyacağınız gibi, Lodz'un da şikeye karışması Szymanski'ye epey darbe vurmuştur psikolojik olarak herhalde...

Zaglebie Lubin taraftarları...

Polonya Futbol Federasyonu Zagłębie Lubin kulübünü de 2003-2004 sezonunda birinci lige çıktığı sene şike yaptığı gerekçesiyle bir alt kümeye düşürmüş ve 20 bin euro da para cezası vermişti. Şikenin ortaya çıkarıldığı ve cezanın verildiği yıl 2008’di. Polonya Futbol Federasyonu Disiplin komitesi başkanı Adam Gilarsk olayla ilgili, “Zaglebie kulübü eksi 15 puan ve 145 bin euro para cezası talep etti ancak biz düşürmeye karar verdik” diye konuşuyordu. 2003-2004’te şike yaparak birinci lige çıkan Lubin, 2006-2007 sezonunda da lig şampiyonu olmuştu...

Aynı yıl (2008) Zaglebie Sosnowiec, Arka Gdynia ve Gornik Leczna birinci ligden ikinci lige, KSZO Ostrowiec ve KS Górnik Polkowice ise ikinci ligden üçüncü lige düşürülmüştü. TS Podbeskidzie Bielsko-Biała ekibi ise eksi puan cezasıyla kurtulmuştu.

4 kez Polonya şampiyonu ve ülkenin en eski takımlarından biri olan Widzew Lodz ise yine 2008 senesinde, 2004-2005 yıllarında 12 maçta hakemlere rüşvet verdiği ve şike yaptığı gerekçesiyle bir alt kümeye düşürülmüştü. Kulübün sahibi ise 80li yıllarda uzun süre Juventus ve Roma forması giyen eski futbolcu Zbigniew Boniek idi. Widzew Lodz ile ilgili şike soruşturması 2005’te başlamış ve 3 sene sonunda ceza çıkmıştı. Yani 2008 yılında Polonya federasyonu, toplamda 7 takımı gözünü kırpmadan küme düşürmüştü…
 



 
Portekiz liginde 2003-2004 sezonunda başlayan ve 2007 yılına kadar sarkan şike ve devamındaki operasyonlarda (Apito Dourado ve Apito Final) Boavista kulübü ikinci lige düşürülmüş ve ayrıca para cezası almıştı. Skandala adı karışan Porto’ya 6 puan silme cezası ve 150 bin euro para cezası verilmişti. Porto başkanı da iki yıl men cezası almıştı. UEFA Porto’yu önce Şampiyonlar Liginden men etmiş, ancak sonrasında kulübün itirazı kabul edilmiş ve Porto Avrupa’daki yoluna devam etmişti. Bu sırada hakemler de çeşitli men cezaları almıştı tabii….

Skandallarıyla meşhur İtalya’dan Genoa takımı 2005 yılında Serie B’den Serie A'ya çıkarken oynadığı Venedik maçında şike yaptığının ortaya çıkmasıyla üçüncü lige düşürülmüştü. Başkanı ve genel menajeri 5 yıl hak mahrumiyeti cezası almıştı. Bu soruşturmada kanıt olarak kullanılan belgeler telefon görüşmeleriydi…

2006 yılında da İtalya’da daha geniş kapsamlı ve herkesin bildiği Temiz Ayaklar Operasyonu düzenlenmiş ve soruşturmalar sonucunda ülkenin en büyük takımlarından Juventus, Fiorentina ve Lazio Serie B’ye düşürülmüş, eksi puan cezaları almıştı. Serie A’da kalan Milan ise eksi 8 puan ceza almıştı. 19 hakem cezalandırılmış, Milan, Inter, Sampdoria, Genoa, Reggina, Udinese ve AC Chievo Verona kulüpleri ile yöneticileri para cezaları ve men cezaları almıştı.

2011 yılında Finlandiya’da patlak veren şike skandalında ise tarihin en ağır cezalarından biri gelmişti. Daha önce şike olaylarına karışan Singapur merkezli bir şirketten aldığı şüpheli para sonrası Tampere United kulübünün lisansı iptal edilmiş ve takım süresiz men cezası almıştı. Tampere United’ın Finlandiya ligi şampiyonluğu da bulunuyordu…


UEFA'nın Olympiakos Volou duyurusu...

UEFA’nın yayınladığı ve 2009-2010 sezonunda Yunan liglerinde oynanan 40’ın üzerinde maçta şike olduğuna yönelik raporun ardından başlatılan Koriopolis adlı operasyon sonucunda Olympiakos Volou ve Kavala kulüpleri ikinci lige düşürülmüştü. Karara itiraz eden kulüplerin cezaları ilk önce eksi puana çevrildiyse de, iki kulüp daha sonrasında Yunan ulusal liglerinin en alt kademesine düşürülmüşlerdi. Skandal sonrası Olympiakos Volou UEFA tarafından Avrupa Ligi’nden men edilmişti.

2011 yılında yaşanan bir başka skandal da Avrupa dışında, Güney Kore’de gerçekleşmişti. Bu kapsamlı operasyonda da 39 eski-yeni futbolcu hapis cezasına çarptırılmış, milyonlarca won (Kore para birimi) para cezası ve futboldan ömür boyu men cezaları verilmişti. Skandalın ortaya çıkmasının ardından şikeye adı karışan Yoon ki-Won intihar etmişti…

Aynı yıl İtalya’da yeniden patlak veren şike skandalında da kapsamlı cezalar söz konusuydu. Onlarca kulüp puan silme, para cezası almış, U.S Grosseto, U.S Lecce, U.S Alessandria Calcio (otomatik), Ravenna Calcio (otomatik) takımları küme düşme cezasıyla karşı karşıya kalmıştı. Yüzlerce futbol adamı da cezalandırılanlar arasındaydı. 

Tüm bunların arasında 2005 yılının Ocak ayında Bundesliga’da merkezinde hakemlerin olduğu bahis ve şike skandalı ortaya çıkarılmış, birçok hakem ve futbol adamı ömür boyu men cezası almıştı. Yine Almanya’da 2009 yılında Bochum savcılığının başlattığı ve Türkiye, İsviçre, Belçika, Slovakya, Hırvatistan, Bosna Hersek, Slovenya, Karadağ ve Makedonya gibi birçok ülkede kapsamlı olarak yürütülen soruşturma da, hapis ve ömür boyu futboldan men cezaları ile sonuçlandırılmıştı.


Yine 2005 Eylül ayında, Brezilya liginde de hakem skandalı yaşanmış ve burada da hakemler ve futbol adamları ömür boyu men cezalarına çarptırılmıştı. Skandala dair ilginç bir ayrıntı ise şu: o zamandan bu yana Brezilyalı taraftarlar, kötü maç yöneten hakeme, o gün şikeden yargılanan Edilson Pereira de Carvalho’yu ima ederek “Edilson” diye bağırıyorlarmış…

Türk taraftarlar da artık – en azından ben – şikecilere, hırsızlara ve ırkçılara bundan yıllar sonra bile hangi isimle tezahürat yapacağını belirlemiştir diye düşünüyorum.


Ekleme: Alihan Kurutaş'ın bilgilendirmesiyle Makedonya'da yaşanan bir küme düşürme meselesini de ekleyelim yazıya. 2009-2010 sezonunda, şike yaptığı gerekçesiyle PK Podeba Prilep kulübü amatör kümeye düşürülüyor, aynı zamanda UEFA'dan da 8 yıl men cezası alıyor. Bu ağır cezanın ardından Prilep şehrinde Pobeda'nın izlerini taşıyan FK Viktorija adında yeni bir kulüp kuruluyor ve 2010-2011 sezonuna üçüncü ligde başlıyorlar. Alihan Kurutaş'a katkısı için teşekkür ederim...

Ekleme 2: Bir başka şike skandalına daha denk geldim Avrupa'da. Geçtiğimiz yıl Çek Cumhuriyeti takımlarından Sigma Olomouc, 2009 yılında şike yaptığı gerekçesiyle Çek federasyonu tarafından 9 puan silme ve 164.000 Euro para cezasına çarptırıldı. Sigma takımının Bohenians Prague'lı oyunculara Avrupa ligine gidebilmeleri için önem taşıyan maç öncesinde 300.000 kron şike parası gönderdiği belirlenmişti. Sigma kalecisi Petr Drobisz de, parayı götüren isim olarak 18 ay men ve 200.000 kron da para cezası aldı. Sigma takımı ceza aldığı sırada ligin 3. sırasında bulunuyordu. UEFA da federasyonun cezasının üstünden bir yıl geçtikten sonra kulüple ilgili kararını Haziran 2012'de açıkladı ve Sigma Olomouc'u Avrupa Ligi'nden men etti. 

Çek Cumhuriyetinde yaşanan bir başka şike skandalı da 2006'dan. Çek polisinin telefon görüşmelerine dayanan operasyonu sonucunda, 7 hakem ve 3 kulüp yöneticisi 3-5 yıl arasında men cezası ve para cezası aldı. 2003-2004 yılında şikeye bulaşan birinci ve ikinci lig kulüpleri 2004-2005 sezonuna puan silmelerle başladı. Bu takımlar Synot, Slovan Liberec, Opava, Vitkovice ve Viktoria Zizkov'du. Basına dağıtılan telefon konuşmalarındaki açık seçik ifadeler ülkede o kadar ilgi görmüş ki, bir tiyatro oyununa bile çevrilmiş yaşananlar. Ayrıca şikecilerin bazı sözcükleri, günlük dilde de kullanılır olmuş. Tıpkı bizdeki ekinler, tarlalar, işçilerle ilgili ifadeler gibi... Çok tanıdık.

11 yorum:

  1. Macaristan'da da bi olaylar vardı. Hatta bazı anlatanlara göre aynı bizim gibi Siyasiler tarafından kollanmış bir takım fakat Uefa tarafından gelen baskı ile düşürülmüş. Bu efsane midir ? Yoksa gerçek midir ? Bil bilgin varsa paylaşırmısın ?

    YanıtlaSil
  2. Evet Macaristan'ı atlamışım. Son 3 yılda Macaristan'da da çeşitli göz altılar, soruşturmalar yaşanmış fakat bulabildiğim kadarıyla bir küme düşürülme yok ortada. İtiraf ve hapis cezası var, teknik direktöre men var, hatta şike yüzünden intihar eden var ama küme düşürülen kimse yok. Debrecen'in iki futbolcusuna ŞL maçları öncesi şike teklifi geldiğine dair iddialar ve soruşturmalar var fakat yine bir men ya da küme düşme yok haliyle...

    YanıtlaSil
  3. Pardon benim devreler karışmış. Söylediğim takım Makedonya Liginden FK Pobeda Avrupa Ligi maçında şike yapmış ve ülkesi tarafından kollanmış fakat Uefa 8 yıl men etmiş Avrupadan takımı fakat biraz araştırdım galiba orada da bir küme düşme yok fakat bana anlatılana göre 3-4 lig birden düşürüldü deniyor. Daha doğrusu bunu twitterda Ardogani(@shgipStari) diye biri paylaşmıştı. İstersen yazdığı tam metni paylaşabilirim. Fakat şu ana kadar teyit ettiremedim.

    YanıtlaSil
  4. Ben de bir kontrol edeyim öyleyse. Yazarım muhakkak duruma göre.

    YanıtlaSil
  5. Evet, söylenen doğru. 2009-2010 sezonunda Pobeda küme düşürülmüş. hatta amatör kümeye gitmiş olması lazım zira makedonya liginin diğer alt kademelerinde de adını göremedim hiçbir yerde.

    YanıtlaSil
  6. Amatöre yollanmış fakat 3. Ligteki kendi Bölgesinden Victoria diye bir takımın haklarını alıp ismini Pobeda Junior diye değiştirmişler. Şu an 2. ligdeler Şuradan yanlış anlamadıysam ; http://fkpobeda.info/
    Bu da benim efsane :D ; http://www.facebook.com/samuelalihandro/posts/10150698845232508

    YanıtlaSil
  7. Alihan Altuntaş mı ? :D Bak "Kurutaş" Olmasın... :D

    YanıtlaSil
  8. Ya, kusura bakmayın, benim kafam çok dalgındı dün, zaten Makedonya'yı da Macaristan yazmıştım. Hemen düzenleyeyim.

    YanıtlaSil
  9. çalışmalarınız için sizi çok takdir ediyorum.. bu post da çok faydalı olmuş.. emeğinize sağlık..

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Çok teşekkür ederim. Vakit buldukça fayda sağlayabilecek haberleri paylaşmaya çalışıyorum.

      Sil
  10. Pobeda kararı http://avukatokay.tumblr.com/post/91494393194/pobeda-karari

    YanıtlaSil